Orhan Pamuk, bu eserinde kendi çocukluğunun izlerini İstanbul’un hüzünlü siluetine işleyerek hem bireysel hem de kolektif bir hafıza inşa ediyor. İstanbul: Hatıralar ve Şehir, hatıra kitabı ile şehir monografisi arasında salınan, görsel belleğe yaslanan güçlü bir anlatı olarak öne çıkıyor.
Yazar, annesinin sevgisi uğruna ağabeyiyle giriştiği rekabetten, resim yaparak kurduğu “ikinci dünya”ya; çocuk aklıyla anlamlandırmaya çalıştığı dindarlık imgelerinden, Batılılaşma gerilimi içinde şekillenen kimlik arayışına kadar birçok temayı şehrin arka sokaklarıyla iç içe işliyor. Hüzün burada yalnızca bireysel bir melankoli değil; İstanbul’un tarihsel belleğine sinmiş kolektif bir duygudur.
Pamuk’un anlatımında, kaybolan yalılar, yangınlarda yok olan konaklar, puslu sabahlar ve kırık dökük taş yapılar; yazarın iç dünyasıyla paralel bir yıkımı temsil eder. Çocuklukta hissedilen boşluk, babanın gizli hayatı, annenin mesafeli sevgisi ve aile içi çatışmalar; İstanbul’un kaybolan yüzüyle birlikte ele alınır.
İkinci dünya olarak betimlenen hayal âlemi, Pamuk’un yalnızlığına alan açarken; Batı’ya duyulan hayranlık ile gelenek arasında sıkışmışlık hissi, onun ruhsal çözülüşünü derinleştirir. Bu kitap, aynı zamanda İstanbul’un sokaklarında dolaşan bir gencin, kendi geçmişini, ülkesini ve sanatını arayışının da kaydıdır.
🎧 Bu bölümde kitabın özetlerini ve yorumlarını sesli olarak dinleyebilirsiniz. Eseri beğendiyseniz, yazarına ve emeğe saygı için kitabı satın almanızı tavsiye ederiz.